เปลี่ยนทุ่นแล้ว... ทำไมเครื่องยังร้อน มีประกายไฟ? 4 สาเหตุที่ช่างมักมองข้าม
เป็นปัญหาที่น่าปวดหัวสำหรับช่างหลายๆ คน ลงทุนซื้อทุ่น (Armature) ตัวใหม่มาเปลี่ยนอย่างดี แต่พอประกอบกลับเข้าไปแล้ว อาการเดิมก็ยังไม่หายไปไหน ทั้งประกายไฟที่รุนแรงบริเวณหัวคอมมิวเตเตอร์ และความร้อนที่สูงผิดปกติ ปัญหาเหล่านี้ไม่ได้แปลว่าทุ่นใหม่ของคุณไม่ดีเสมอไป แต่อาจเกิดจากชิ้นส่วนอื่นที่ทำงานร่วมกันและเป็น “ต้นตอที่แท้จริง” ของปัญหา
วันนี้เราจะมาไล่เช็ค 4 สาเหตุหลักที่ทำให้เครื่องมือช่างของคุณยังคงร้อนและมีประกายไฟรุนแรง แม้จะเปลี่ยนทุ่นใหม่แล้วก็ตาม
สาเหตุที่ 1: ฟิลคอยล์ (Field Coil) เสื่อมสภาพหรือลัดวงจร
นี่คือผู้ต้องสงสัยอันดับหนึ่งและเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ฟิลคอยล์คือขดลวดที่สร้างสนามแม่เหล็กเพื่อผลักดันให้ทุ่นหมุน ถ้าฟิลคอยล์มีปัญหา มันจะส่งผลเสียโดยตรงต่อทุ่นตัวใหม่ของคุณทันที
อาการ: ฟิลคอยล์ที่เริ่มเสื่อมหรือมีจุดที่ไหม้ (ลัดวงจร) จะสร้างสนามแม่เหล็กที่ไม่สมดุล ทำให้เกิดภาระหนักเกินไปที่ทุ่น เกิดเป็นความร้อนสูงและประกายไฟรุนแรง ฟิลคอยล์ที่เสียจะ “กิน” แปรงถ่านอย่างรวดเร็ว และทำให้ทุ่นตัวใหม่ของคุณไหม้และเสียหายตามไปด้วยในเวลาไม่นาน
วิธีตรวจสอบ:
ดูด้วยตา: มองหาคราบเขม่า, รอยไหม้, หรือฉนวนที่ละลายบนตัวฟิลคอยล์
ใช้มัลติมิเตอร์: วัดความต้านทานของขดลวดทั้งสองข้าง ค่าที่ได้ควรจะใกล้เคียงกัน หากข้างใดข้างหนึ่งมีค่าต่ำกว่าปกติมาก แสดงว่าอาจเกิดการลัดวงจร
สาเหตุที่ 2: แปรงถ่าน (Carbon Brushes) ผิดประเภทหรือหมดสภาพ
แม้จะเป็นชิ้นส่วนราคาถูก แต่แปรงถ่านส่งผลต่อการทำงานของมอเตอร์อย่างมหาศาล
อาการ:
ใช้แปรงถ่านผิดประเภท: การใช้แปรงถ่านเกรดต่ำ (เนื้อแข็ง, ผิวมันเงา) จะสร้างแรงเสียดทานและความร้อนสูงเกินไป ทำให้หัวคอมมิวของทุ่นใหม่สึกหรออย่างรวดเร็วและเกิดประกายไฟรุนแรง
แปรงถ่านสั้นเกินไป: ทำให้แรงกดจากสปริงไม่เพียงพอ หน้าสัมผัสไม่แนบสนิทกับหัวคอมมิว เกิดการอาร์คและประกายไฟ
แปรงถ่านติดขัด: แปรงถ่านอาจติดอยู่ในซองถ่าน ทำให้ไม่สามารถเลื่อนไปสัมผัสกับหัวคอมมิวได้ดี
วิธีตรวจสอบ:
ตรวจสอบว่าแปรงถ่านยาวเกิน 6 มิลลิเมตรหรือไม่
ใช้แปรงถ่านเกรดดีที่เนื้อค่อนข้างนิ่ม (เมื่อขูดจะเป็นผงง่าย)
ตรวจสอบให้แน่ใจว่าแปรงถ่านสามารถเลื่อนเข้า-ออกในซองถ่านได้อย่างอิสระ
สาเหตุที่ 3: ลูกปืน (Bearings) แตกหรือเสื่อมสภาพ
ลูกปืนที่หัวและท้ายทุ่นมีหน้าที่ประคองให้ทุ่นหมุนได้อย่างราบรื่นและอยู่ตรงศูนย์กลางเสมอ
อาการ: หากลูกปืนแตก, เป็นตามด, หรือหลวม จะทำให้ทุ่นหมุนโดยมีอาการแกว่งหรือสั่น ไม่ได้ศูนย์กลาง การแกว่งนี้เองที่ทำให้หน้าสัมผัสระหว่างแปรงถ่านและหัวคอมมิวไม่เสถียร เกิดเป็นประกายไฟรุนแรง นอกจากนี้ การเสียดสีจากลูกปืนที่เสียยังสร้างความร้อนให้กับตัวเครื่องโดยตรงอีกด้วย
วิธีตรวจสอบ:
(ถอดปลั๊กไฟออกก่อน) ลองใช้มือหมุนแกนทุ่นดู จะต้องหมุนได้อย่างราบรื่น ไม่มีเสียงผิดปกติ (เสียงขูด, เสียงแกรกๆ)
ลองขยับแกนทุ่นดู จะต้องไม่มีระยะคลอนหรือขยับไปมาได้
สาเหตุที่ 4: การประกอบผิดพลาด หรือทุ่นใหม่มีปัญหาจากโรงงาน
เป็นสาเหตุที่เป็นไปได้ แม้จะพบไม่บ่อยเท่า 3 ข้อแรก
อาการ:
ประกอบผิดพลาด: เช่น ใส่ทุ่นเบียดกับฟิลคอยล์, ใส่ยางรองเบ้าลูกปืนไม่เข้าที่, หรือต่อสายไฟสลับเส้น ทำให้มอเตอร์หมุนกลับทาง
ทุ่นใหม่มีปัญหา: มีโอกาสที่ทุ่นตัวใหม่อาจมีปัญหาการลัดวงจรระหว่างซี่ของหัวคอมมิวมาจากโรงงาน
วิธีตรวจสอบ:
ตรวจสอบการประกอบอีกครั้งให้แน่ใจว่าทุกชิ้นส่วนเข้าที่และไม่เบียดกัน
หากตรวจสอบทั้ง 3 ข้อข้างต้นแล้วไม่พบปัญหาใดๆ อาจต้องพิจารณาว่าทุ่นตัวใหม่อาจมีปัญหาและปรึกษากับร้านค้าที่ซื้อมา
สรุป: การเปลี่ยนแค่ทุ่นอย่างเดียวอาจไม่ใช่คำตอบเสมอไป การตรวจสอบฟิลคอยล์, แปรงถ่าน, และลูกปืนควบคู่กันไป จะช่วยให้คุณแก้ปัญหาได้อย่างตรงจุดและยืดอายุการใช้งานเครื่องมือช่างของคุณได้ยาวนานที่สุดครับ
